Heeft het BW een politiek kleurtje? Menig civilist zal de wenkbrauwen fronsen bij die vraag. Was het BW niet een technisch-juridisch wetboek dat vooral definieert, systematiseert en door middel van de gelaagde structuur leuke breinbrekers voor examenvragen levert? Of kan men aan het BW toch de politieke kleur van de wetgever zien?

Het is deze vraag die Christiaan de Jongste en ik onderzoeken in een artikel dat binnenkort in het Nederlands Tijdschrift voor Burgerlijk Recht (2014/2) zal verschijnen. Natuurlijk roept dit de methodologische vervolgvraag op hoe men de politieke ‘kleur’ van een privaatrechtelijke wet meten kan. Beide vragen behandelen we, en dus formuleren we niet alleen een antwoord op de inhoudelijke vraag of privaatrechtelijke wetgeving ‘kleur’ bekent. We leveren ook een bijdrage aan de kwantitatieve methode van bestudering van het privaatrechtelijke wetgeving.

De hypothese over wetgeving die wij in onze bijdrage centraal stellen, is zeer eenvoudig. Wij veronderstellen dat wetgeving in formele zin en dus ook wijzigingen van het BW een weerspiegeling zijn van de politieke kleur van de desbetreffende regeringscoalitie. We negeren alle andere invloeden (zoals die van ambtenaren en lobbygroepen) en concentreren ons dus op het verband tussen coalitiekleur en wetgevingskleur. Natuurlijk zijn tal van nuanceringen en kanttekeningen denkbaar bij deze simpele hypothese. Toch blijkt uit onze bijdrage dat onze werkwijze robuuste resultaten oplevert.

In het artikel verkennen we eerst het construct ‘politieke ideologie’ voor zover van belang voor het privaatrecht, en bekijken we hoe in eerder onderzoek modellering en meting daarvan vorm kreeg. Vervolgens rapporteren wij ons eigen onderzoek. We lieten door middel van crowd-sourced coding een grote groep experts ‘vignettes’ van wetsvoorstellen coderen op achterliggende ideologie. Met een standaard politicologische methode konden we de kleur van coalities van de afgelopen twintig jaar coderen. Zodoende kon worden getoond dat tijdens rechtse en conservatieve kabinetten minder progressieve en linkse wijzigingswetten worden aangenomen dan onder linkse en progressieve kabinetten. Vooral bij wetsvoorstellen ‘privaatrecht achter de voordeur’ (personen- en familierecht) was het aandeel conservatieve wetten tijdens de regeerperiode van een conservatief kabinet significant hoger dan bij progressieve of middenkabinetten. Verder bleek dat de bestudeerde wijzigingswetten over het algemeen progressief en links van aard zijn.

In het artikel staan we natuurlijk uitgebreid stil bij de theorie, methodologie, de beperkingen van de opzet van ons onderzoek en op vervolgvragen. Het artikel is te vinden op http://ssrn.com/abstract=2392768.