Category Archives: Consumer Law

Hoe een nieuw rechtsgebied ontstond… in de supermarkt

1 Reply

We kennen al het mededingingsrecht en het recht inzake de oneerlijke handelspraktijken. En daartussenin ontstaat langzamerhand het recht van ‘oneerlijke mededingingspraktijken’: gedragingen die niet of nét niet door het gewone mededingingsrecht kunnen worden aangepakt en die ook niet of nét niet onder de omschrijving van oneerlijke handelspraktijk (Afd. 6.3.4 BW) vallen. Een goed voorbeeld van deze ontwikkeling biedt een recent voorstel voor een richtlijn die kleinere actoren in de voedselvoorzieningsketen moet beschermen tegen grotere actoren: het Voorstel voor een Richtlijn inzake oneerlijke handelspraktijken in de relaties tussen ondernemingen in de voedselvoorzieningsketen d.d. 12 april 2018 (COM (2018) 173 final).

In dit blog een korte samenvatting van het voorstel zoals het er nu ligt en een korte bespiegeling over de implementatievraag (if and when…). Een uitgebreidere bespiegeling volgt binnenkort in het Tijdschrift voor Consumentenrecht & Handelspraktijken.

Supermarket_in_Austria,_2012

Waarover gaat het voorstel?

Het gaat in dit voorstel om contractbedingen opgelegd door en handelspraktijken verricht door machtige afnemers in de voedselvoorzieningsketen (lees: supermarkten), waar met name kleine toeleveranciers last van hebben. Sommige van die praktijken zijn gewoonweg wanprestatie, zoals halverwege de duur van een contract de voorwaarden eenzijdig wijzigen, maar vaak zijn ze ook tamelijk subtiel en vallen ze binnen de grenzen van wat is toegestaan. En toch gaat dat ten aanzien van een aantal van deze praktijken veranderen, als dit voorstel wordt aangenomen.

Het voorstel keert zich tegen specifieke oneerlijke handelspraktijken van afnemers tegenover leveranciers. De kern is geleden in art. 3 lid 1, dat de lidstaten opdraagt om een verbod in te voeren op een aantal handelspraktijken die worden bedreven door afnemers tegenover leveranciers van voedingsproducten. Ik noem die gemakshalve de praktijken van de ‘zwarte lijst’:

  • Een afnemer een leverancier van bederfelijke voedingsproducten betaalt meer dan dertig kalenderdagen na ontvangst van de factuur van de leverancier, of meer dan dertig kalenderdagen na de datum waarop de bederfelijke voedingsproducten zijn geleverd, als dat later is[3]
  • Annulering op onredelijk korte termijn door de afnemer van een bestelling van bederfelijke voedingsproducten
  • Eenzijdig en met terugwerkende kracht wijzigen van de leveringsovereenkomst wat betreft frequentie van levering, tijdstippen, volume, kwaliteit of prijs
  • De leverancier laten meebetalen aan verspilling door/bij de afnemer.

In art. 3 lid 2 wordt een aantal handelspraktijken verboden indien zij niet op duidelijke en ondubbelzinnige wijze zijn overeengekomen bij het sluiten van de leveringsovereenkomst. Ik noem dat gemakshalve de ‘grijze lijst’:

  • Het recht van retour voor onverkochte voedingsproducten
  • Het bedingen van vergoeding door de afnemer voor opslag, uitstalling of opname in het assortiment
  • Het moeten meebetalen aan de promotie van voedingsproducten en het niet tijdig aankondigen van promotieacties
  • Het moeten meebetalen aan marketingactiviteiten van de afnemer.[4]

De zwarte en grijze lijst betreffen handelspraktijken, en dat is breder dan contractbepalingen. Een supermarkt die bijvoorbeeld een lopend contract openbreekt en een lagere prijs bedingt, pleegt bijvoorbeeld een verboden handelspraktijk die niet per se op een contractbeding terug te voeren valt. Sterker nog: het zal wanprestatie in het wél overeengekomen contract zijn. Het verbod van art. 3 is van dwingend recht en van openbare orde, zo lees ik art. 3 lid 4:

“De lidstaten zorgen ervoor dat de in de leden 1 en 2 vastgestelde verbodsbepalingen bepalingen van bijzonder dwingend recht vormen die gelden voor elke situatie binnen de toepassingssfeer van de bepalingen, ongeacht het recht dat anders van toepassing zou zijn op de leveringsovereenkomst tussen de partijen.”

Met die laatste zinsnede wordt niet alleen voorkomen dat de afnemer rechtskeuze afdwingt voor het recht van een land buiten de EU, maar ook dat niet-EU leveranciers minder gunstig zouden worden behandeld (mede ter voorkoming van een oneven speelveld voor Europese leveranciers, lijkt mij).[5]

Naast de inhoudelijke normering van art. 3, bevat het voorstel een klachtprocedure bij de aangewezen handhavingsautoriteit; deze autoriteit moet alle gangbare middelen hebben om te informeren, te onderzoeken, te handhaven (en publiceren) en zonodig te beboeten.

Waar in onze wet?

Het begint er dus op te lijken dat een apart rechtsgebied ontstaat, naast de B2C-handelspraktijken en naast het mededingingsrecht, dat van de ‘oneerlijke medededingspraktijken’ (naar het Duitse ‘unlauterer Wettbewerb’) in het algemeen. Tekenend is in dat verband dat ook juist onlangs de Wet bescherming bedrijfsgeheimen (Stb. 2018, 369) in werking trad.Grocery-bag

Waar in onze wet zal de regeling inzake oneerlijke handelspraktijken in de relaties tussen ondernemingen in de voedselvoorzieningsketen terechtkomen? Mij lijkt aannemelijk dat de Nederlandse wetgever – gezien het reeds lang geleden gekozen pad – kiest voor plaatsing in zowel het BW als in een toezichthouderswet. Een aparte wet op ‘mededinging en handelspraktijken’ zoals in naburige landen bestaat, kennen we namelijk niet.

Wat betreft de plaatsing in een toezichthouderswet zou men kunnen denken aan de Mededingingswet of de Wet Handhaving Consumentenbescherming; in het eerste geval zou die wet dan een bredere basis krijgen, te weten mededinging én handelspraktijken, en in het tweede geval zou het beschermingsbereik én de titel van die wet verbreed worden. Anders dan bij de zuiver nationaalrechtelijke Wet Acquisitiefraude (Wet van 29 maart 2016, Stb. 2016, 133) kan de wetgever vermoedelijk niet volstaan met een combinatie van privaatrecht en commuun strafrecht, nu de richtlijn (art. 4) de aanwijzing van een handhavingsautoriteit vereist.

Wat betreft het privaatrechtelijke deel, behelzen de zwarte en grijze lijst zowel handelspraktijken die contractueel zijn afgesproken als handelspraktijken die gewoon wanprestatie opleveren. Toch verwacht ik dat inpassing zal plaatsvinden in of rondom Afd. 6.3.4 (‘misleidende en vergelijkende reclame’). Het opschrift van die Afdeling is sinds 2016 sowieso niet meer accuraat, omdat toen de Wet Acquisitiefraude werd ingevoerd. Die wet voegde aan art. 6:194 de huidige leden 2, 3 en 4 toe, waarin kort gezegd het concept van misleidende omissie als bedoeld in art. 6:193d BW wordt overgenomen voor handelspraktijken tussen ondernemers onderling. Sindsdien betreft Afd. 6.3.4 BW in wezen het bredere thema van ‘oneerlijke medededingspraktijken’, dus plaatsing aldaar en wijziging van het opschrift van de Afdeling zou niet onlogisch zijn. Helemaal gelukkig zou die plaatsing intussen niet zijn, omdat een deel van de zwarte en grijze lijst op algemene voorwaardenproblematiek ziet en dus beter bij art. 6:233 BW e.v. past, terwijl de 30-dagen termijn beter past bij art. 6:119a lid 5 en 6 BW (betaaltermijn en handelsrente). Anderzijds: het ‘opknippen’ van de richtlijn en implementatie op verschillende plaatsen in het BW is ook niet gelukkig, omdat daarmee de samenhang tussen de bepalingen wellicht uit het oog kan raken.

 

Noten

[1] Art. 1 lid 2 ontwerp-richtlijn; art. 2 definieert overigens ook de ‘kleine en middelgrote onderneming’(KMO), maar die definitie lijkt verder niet relevant in de tekst van de voorgestelde richtlijn. De tekst van het ontwerp is met andere woorden, niet waterdicht. Overigens is denkbaar dat het werkingsbereik van de uiteindelijke richtlijn niet beperkt blijft tot de bescherming van KMO’s tegenover machtige inkopers. Zie H. Schebesta e.a. , ‘Unfair Trading Practices in the Food Chain: Regulating Right?’, Wageningen Working Papers in Law and Governance 2018, p. 4-5.

[2] Zie art. 2 ontwerp-richtlijn.

[3] Art. 3 lid 1 ontwerp-richtlijn. Dit verbod mag geen afbreuk doen aan de remedies tegen betalingsachterstand als bedoeld in Richtlijn 2011/7/EU (betalingsachterstanden bij handelstransacties). Het verbod staat niet in de weg aan clausules betreffende margeverdeling als bedoeld in art. 172bis Verordening (EU) 1308/2013.

[4] Als een bijdrage wordt gevraagd voor opslag, uitstalling, opname, promotie of marketing, moet een beredeneerde raming worden gegeven (art. 3 lid 3 ontwerp-richtlijn).

[5] Zie ook de definitie van ‘leverancier’ in art. 2, dat de leverancier definieert ‘ongeacht de plaats van vestiging’.

 

“If It’s Easy to Read, It’s Easy to Claim”. Or is it?

Leave a reply

 

Easy reads? Yes, please

In recent years, the interest in reading ease of business communication has grown considerably. The financial services industry – an industry that designs and sells products which are intangible and consist entirely of words – is a case in point. Against the backdrop of waning levels of consumer trust in financial institutions such as banks and insurers, several initiatives have recently been deployed in the financial services arena aimed at garnering consumer trust by ‘simplification’ of legally relevant written material such as contracts, standard contract terms, disclaimers and correspondence. Indeed, conventional wisdom is that consumers highly value simple words and sentences and are suspicious of ‘legalese’, legal mumbo jumbo. Moreover, there is ample evidence showing that consumers are badly motivated to read general contract terms in the first place and that they easily suffer from information overload and cognitive depletion when they actually do read. Unsurprisingly then, the policy goal of improving reading ease (‘readability’) of legal documentation has found its way into regulatory agendas. Various EU rules and national rules instruct financial service providers to communicate in a clear, fair and non-misleading way. Moreover, article 5 of the EU Unfair Terms in Consumer Contracts Directive (93/13/EEC) simply commands that general contract terms shall be drafted in plain, intelligible language and that in case of ambiguity the interpretation most favourable to the consumer prevails.

Hence, it seems that lawmakers, regulators and courts alike are keen to support the ‘plain language movement’ by embracing the strive for simplicity in legal documents such as general contract terms. Indeed, at first sight there is much to be said in favour of the ‘plain language movement’. For example, research shows that plain language, consistent use of vocabulary, avoidance of overload and ambiguity, adaptation to the readership and ease of document structure may impact on comprehension, that the use of headers may aid recall and retrieval tasks and that adding connectors, logical structure and coherence markers between sentences is beneficial to inexperienced readers. Likewise, in the area of legal communication there is evidence showing that simplification of legal documents improves clarity for non-expert readership.

But what does it do for consumers?

So, in light of this literature it seems reasonable to assume that simplifying language merely has beneficial effects and that improvement of reading ease automatically accommodates consumer needs. Indeed, when asked, consumers state that they value attempts to simplify wording and structure of general contract terms and that they prefer simplicity over ‘legalese’. But the question remains: what does improved reading ease actually do with consumers? Do consumers develop different attitudes towards the user of the general contract terms? Are they more likely to develop trust in the user of the easy to read contract terms? Do they show more confidence in their own interpretation of the contract, given that they have a better understanding of the wording of the contract? Do they think and act differently when confronted with easy to read contact terms as compared to consumers who are exposed to ‘legalese’?

We know preciously little about whether ‘easy to read contracts’ actually cause consumers to change their attitude towards the contract and the counterpart who drafted the contract terms at hand. The available evidence is ambiguous at best. Therefore, together with co-authors Pieter Desmet and Mark Van Dam, I conducted an experiment on the effect of reading ease in general contract terms on consumers’ perceptions and actions concerning their contractual position. In a recent article for the Journal of Consumer Policy, we report the experiment against the background of the existing literature. In our experiment, we focus on one specific aspect of the effect of reading ease on consumer attitudes and the ‘thinking and deciding’ processes in consumers, namely in a situation of conflict at the stage of performance of the contract.

What we found

Our findings show that easier-to-read insurance contract terms inflate estimates of the compensation that will be awarded in the case of an accident. Second, we investigated whether reading ease also influences the willingness to engage in conflict in case of claims denial. We measured the participants’ willingness to engage in advice seeking, complaint filing or legal action and found evidence for an indirect relationship: improved reading ease raised expectations of coverage which in turn was an important determinant of the willingness to seek information, file complaints or undertake legal action. However, contrary to our expectations we did not find a direct effect of reading ease on this willingness to engage in conflict. One of the explanations for this may be that although the difference in reading ease between the ‘hard’ and ‘easy’ to read versions is in itself significant, the effect size is rather subtle.

What are the implications of our findings? It is clear that in both the European and national context, lawmakers, regulators and courts are increasingly taking an interest in the simplification of legally relevant written documentation in consumer markets such as standard contract terms. This is especially the case in the domain of financial consumer products, where complexity of the product is matched by the complexity of the contractual wording used to describe the product. Regulatory standards in this area are used to push financial service providers to switch to ‘easy to read’ general contract terms. Our findings indicate that enhancing reading ease may also inflate consumer expectations in regard of the performance levels of the professional counterpart. These heightened expectations in turn can influence consumers’ willingness to engage in conflict when such expectations are disappointed. To be clear, we do not advocate that this should stop policy-makers from insisting on improvement of reading ease as a goal in itself but we do point out that there is a caveat. The least that can be said is that blindly regulating towards enhancing reading ease without taking into account its effects on consumer attitudes, expectations and willingness to engage in conflict, may result in parts of the picture remaining unseen. It seems to us that consumer trust in the insurance industry will not benefit if ‘easy to read’ contract terms give rise to raised levels of expectation, only for these to be disappointed in the subsequent claims process. So, ideally, insurance companies would include a ‘road testing’ phase in their product approval procedure to test both the effect of their use of enhanced reading ease on cognitive aspects such as comprehension levels in their consumer audience as well as the effect on the attitudes and the ‘thinking and deciding’ processes in consumers.

Read the article

 

Mass Torts in Europe

Leave a reply

In recent years, the issue of mass tort litigation and the fair and efficient settlement and adjudication of mass torts has drawn increasing attention in academic discourse, legal practice and policy debates. Indeed, academics, practitioners, courts, legislatures and policymakers throughout Europe have been struggling with the ‘massification’ of private law relationships, both in and outside of tort law.

A recently published book titled “Mass Torts in Europe“, co-edited by Gerhard Wagner and myself, is devoted to European perspectives on mass tort litigation. With this blog entry, I summarize the introductory chapter to the book.Mass Torts in Europe

Undoubtedly, the quantity and quality of the extant literature on mass litigation and class actions is overwhelming. Within the European legal debate, however, the emphasis seems to be mostly on ‘massification’ in competition, consumer and securities law. Our book adds to the existing literature by collecting a number of case studies mostly on tort cases and, by combining these with thematic chapters in which the challenges concerning mass torts are mapped, explored and analysed from a European perspective. By implication, this book thus combines substantive law and procedural law aspects on the one hand, and issues concerning the practical operation of law and related mechanisms of behaviour modification and dispute settlement on the other. As a result, this book does not only involve reference to ‘the law in the books’ but extends well into the domain of ‘the law in action’.

The set-up of the book is briefly as follows. The introductory chapter sketches the contours of the issues of mass torts and related problems of substantive and procedural law. Then, the book follows two main threads: insights from practitioners and academic reflections.

Insights from Practitioners

In the first section, case reports written by expert practitioners give an insight into the practical operation of the law in various cases of mass tort. These chapters cut through jurisdictions and vary from mass breast implant scandals to large-scale financial fraud. Although other orders would have been perfectly tenable, we have decided to arrange the case studies in the following order. First, under the heading of ‘several events with common causes’, there are two case studies on defective products and business processes endangered life and health: asbestos and silicone breast implants. Secondly, under the heading ‘one event with multiple victims’ we deal with two salient disasters that caused widespread death and injury: the grounding, tilting and capsizing of the Costa Concordia (2012, Italy) and the derailment and collision of a high-speed train at Eschede (1998, Germany). Thirdly, the theme of ‘multinationals and multi-district actions’ deals with the accountability in tort of multinational corporations for mass damage caused elsewhere, illustrated by the litigation of African silicosis claims against mining companies and environmental claims against Shell before UK courts. The fourth and final category of case studies involves financial markets and mass damage. One case study involves the allegedly misleading annual report of the German Telekom-case, a second one the Italian bank (over)charge class action and a final third one the claw-back actions by the trustee in the Madoff bankrupt estate.

Academic Reflections

In the second part of the book, we bring together academic reflections on wider issues of mass torts. The section covers a broad range of underlying legal and policy concerns. The chapters were written by outstanding scholars, expert in their fields, with a broad and comparative vision on the issues involved. Here, the volume focusses at a more general level on many of the problematic issues that were raised at case level in the case studies. How do fundamental principles of substantive tort and insurance law (such as joint and several liability, standards of proof of causation), as well as principles of civil procedure (such as rules of evidence, burden of proof and the right to be heard) stand up in face of the challenges posed by ‘massification’? Can civil procedure effectively deal with aggregation of claims, collective damage actions, model case and test case proceedings? What alternatives to litigation have developed in terms of dealing with mass dispute adjudication in tort law and related areas? Have alternative pathways to compensation been successful in addressing all stakeholders’ interests in a fair and balanced way? What is the role of conflict of laws in the market for dispute adjudication services within Europe? And finally, what is the relevance of insolvency proceedings in examining responsibility and fairly distributing compensation?Mass Torts in Europe

Challenges ahead

As can be concluded from the previous, this edited volume covers the breadth and depth of mass tort litigation, negotiation, settlement, adjudication and compensation. In doing so, it offers further guidance in a highly complicated area of the law which involves concepts and principles derived from both substantive and procedural law. The book does not offer rough and ready answers to the challenges posed by mass torts. Underlying the cases and reflections, however, is at least one issue that may merit further discussion: are we ready yet for a common pan-European approach to mass tort litigation? If European legal systems are to tackle the issue of mass tort litigation and the fair, efficient and expedient settlement and adjudication of mass torts, they need to rebalance both substantive and procedural law and principles.

Reference